انواع هورمون‌ها

هورمونها از نظر تركيب شيميايي به سه دسته تقسيم مي‌شوند :

هورمونهاي پپتيدي : كه مي‌توانند پپتيد ساده باشند يا گليكوپپتيد. يك هورمون پپتيدي ساده در بدن انسان مثل انسولين و هورمون گليكوپپتيدي مثل FSH و LH

هورمون‌هاي استروئيدي : كه از كلسترول منشا مي‌گيرند مثل هورمون‌هاي جنسي (استروژن ، تستسترون)

هورمونهاي آميني : كه فقط از يك اسيدآمينه يكروزين تشكيل يافته‌اند كه شامل هورمونهاي تيروييدي و هورمونهايي مي‌باشند كه از قسمت مركزي غده فوق كليوي ترشح مي‌شوند و عبارتند از دوپامين ، آدرنالين و نورآدرنالين

نحوه حمل و انتقال هورمون در خون

آن دسته از هورمونهايي كه در آب محلولند در خون حل شده و آزادانه در خون مي‌گردند. مثلا هورمون انسولين كه آزادانه در خون حل شده و انتقال مي‌يابد. ولي هورمونهايي كه در آب محلول نيستند، مثل هورمونهاي تيروئيدي و استروئيدي به يكي از پروتئينهاي خون باند شده و به كمك آن حمل مي‌گردد. در كبد ، پروتئيني ساخته مي‌شود به نام SBG (پروتئين باند شونده به هورمونهاي جنسي) كه اين پروتئين به هورمونهاي جنسي چسبيده و آنها را حمل مي‌كند.

اين عمل باعث مي‌شود كه اين هورمونها از طريق كليه دفع نگردند. زيرا جنس اين هورمونهاي استروئيدي بوده و فسفوليپيدهاي غشاي سلولهاي كليه حل شده و به نفرون ريخته شده و به نفرون ريخته شده و از طريق ادرار دفع مي‌گردند. ولي وقتي كه يك پروتئين به اين هورمونها باند شود، ديگر قادر به عبور از غشاي سلولهاي كليه نبوده و دفع نمي‌گردند. همچنين در اثر باند شدن پروتئين به اين هورمونها ، هورمون اثر دراز مدتي مي‌تواند دربدن داشته باشد. البته چسبندگي هورمون به پروتئين كرير خود يك تركيب ناپايدار است و در مواقع لازم هورمون از پروتئين كرير جدا مي‌شود.

نحوه تاثير هورمونها

لازمه تاثير هورمون به سلول هدف وجود گيرنده يا رسپتور در سلول هدف است. اين گيرنده‌ها در سلول هدف مي‌توانند غشايي باشند يا داخل سلولي. هورمونهايي كه مي‌توانند از غشا عبور كنند (هورمونهاي تيروييدي و استروييدي) گيرنده‌شان در داخل سلول است ولي هورمونهاي پپتيدي و هورمونهايي كه از قسمت مركزي غده فوق كليوي ترشح مي‌شوند، قادر به عبور از غشاي سلول نيستند. در نتيجه گيرنده آنها در غشاي سلول قرار دارد.

زمينه‌هاي قابل بحث در ترشح هورمون

ريتم‌هاي تنظيمي بيولوژيك

ريتم Ultradian

مثل ريتم تنظيمي هورمون GnRH ، كه تنظيم ترشح اين هورمون در فواصل زماني كوتاه (چند دقيقه تا چند ساعت) انجام مي‌گيرد و در حقيقت نبضهاي ترشحي وجود دارد. يعني تنظيم به نحوي است كه هورمون دقايقي ترشح مي‌گردد و چند ساعت ترشح نمي‌شد و … .

ريتم Circadian

يعني تنظيم ترشح به صورت شبانه‌روزي است مثل هورمون رشد كه نحوه تنظيم به اين ترتيب است كه ۷۰% هورمون رشد موقع شب و هنگام استراحت و ۳۰% آن موقع روز ترشح مي‌گردد.

ريتم Infradian

مثل هورمونهاي جنسي پرندگان كه ريتم ترشحي به صورت سالانه است. در پرندگان با طولاني شدن طول روز مقدار هورمونهاي جنسي بالا مي‌رود و حيوان جفت‌يابي مي‌كند و يا هورمون تيروكسين در انسان كه ميزان ترشحش در زمستان زياد و در تابستان كم است.

عوامل موثر در تنظيم ترشح هورمون

سيستم كنترل فيدبكي (Feed back)

در اين نوع تنظيم مخصوص كار هورمون بر روي ترشح هورمون اثر مي‌گذارد. مثل هورمون انسولين و اثرش روي قند خون. انسولين قند خون را كم مي‌كند. با كم شدن قند خون ترشح هورمون انسولين كاهش مي‌يابد.

سيستم كنترلي فيدفوروارد (Feed for ward)

عاملي كه روي ترشح هورمون اثر مي‌كنند اثرش را به صورت يك طرفه ديكته مي‌كند مثل هورمون تيروكسين و اثر سرما روي آن. با سرد شدن هوا ميزان ترشح هورمون تيروكسين افزايش مي‌يابد. ولي سرماي هوا و هورمون تيروكسين با هم حلقه فيزيكي تشكيل نمي‌دهند.

تنظيم گيرنده‌هاي هورمون

اهميت تنظيم گيرنده‌هاي هورمون به همان اندازه تنظيم خود هورمون مي‌باشد. مثلا نوعي بيماري ديابت وجود دارد به نام ديابت غير وابسته به انسولين كه در آن كمبود هورمون انسولين وجود ندارد بلكه كمبود گيرنده‌هاي انسولين مطرح است. جنس گيرنده‌ها هم از پروتئين است و گيرنده‌ها هم نياز به تنظيم دارند. بطوري كه اگر در

مقاله در مورد انواع هورمون